Ulgi na innowacje są bardzo atrakcyjnym sposobem zmniejszenia obciążeń podatkowych. Trzeba jednak pamiętać, że ulgi te przysługują tylko przedsiębiorcom prowadzącym działalność badawczo-rozwojową.
Hasło działalność badawczo-rozwojowa może przywoływać skojarzenia z laboratoriami, jednostkami naukowymi lub centrami badawczymi, i słusznie. Nie ulega wątpliwości, że takie podmioty nastawione są głównie na prowadzenie prac badawczych lub rozwojowych. Działalność ta nie jest jednak wyłącznie dla nich zarezerwowana. O tym, czy dane prace stanowią działalność badawczo-rozwojową decyduje bowiem rodzaj i sposób wykonywania konkretnych czynności, a nie to, kto je wykonuje.
Działalność badawczo-rozwojową, jak sama nazwa wskazuje, może polegać na prowadzeniu badań (naukowych) lub prac rozwojowych. Podział ten ma istotne znaczenie dla ulg na działalność innowacyjną, ponieważ konieczne jest określenie, który rodzaj działalności się prowadzi.
Badania naukowe
Badania naukowe mogą polegać na:
- prowadzeniu prac doświadczalnych lub teoretycznych w celu zdobycia nowej wiedzy bez bezpośredniego nastawienia na cele komercyjne (badania podstawowe), lub
- zdobywaniu nowej wiedzy i umiejętności z nastawieniem na opracowanie nowych produktów, usług, procesów biznesowych lub wprowadzenie do nich znaczących ulepszeń (badania aplikacyjne).
Badania naukowe wyróżniają się od prac rozwojowych nastawieniem przede wszystkim na zdobycie nowej wiedzy. Możliwość komercjalizacji wypracowanych rozwiązań w badaniach naukowych jest mniej istotna.
Prace rozwojowe
Prace rozwojowe są bardzo podobne do badań aplikacyjnych. Ich celem musi być również opracowanie nowych produktów, usług, procesów biznesowych lub wprowadzenie do nich ulepszeń. Różnica jest natomiast taka, że prowadząc prace rozwojowe wykorzystuje się dostępną już wiedzę i umiejętności (czyli wytwór wcześniejszych badań naukowych, niekoniecznie prowadzonych przez podatnika). Z prac rozwojowych wyłączone są czynności (nawet jeżeli są ulepszeniami) o charakterze rutynowym i okresowym. Oznacza to, że czynności takie jak graficzne odświeżenie opakowania produktu lub przygotowanie okresowego patch’a do programu komputerowego nie będzie stanowiło prac rozwojowych.
Cechy działalności badawczo-rozwojowej
Nie wszystkie badania naukowe i prace rozwojowe uprawniają do korzystania z ulg dla działalności innowacyjnej. Przepisy podatkowe zawężają grupę czynności określając dodatkowe cechy, które musi spełniać działalność badawczo-rozwojowa.
Zgodnie z ustawami podatkowymi działalnością badawczo-rozwojową jest zespół czynności o charakterze twórczym wykonywanych w sposób systematyczny, których celem jest zwiększenie zasobu wiedzy oraz wykorzystanie tej wiedzy do tworzenia nowych zastosowań.
Twórczy charakter czynności należy oceniać po efektach wykonanej pracy. Skutkiem działalności B+R musi być coś unikatowego, niepowtarzalnego, specyficznego. Nie musi to być jednak przełomowe odkrycie lub wynalazek. Wystarczy, że efekt prac pozwoli wyróżnić produkt lub usługę od produktów/usług oferowanych przez konkurencję.
Element twórczy nie musi dotyczyć bezpośrednio produktu lub usługi. Wyjątkowość może wynikać także z innowacyjnego i autorskiego modelu sprzedażowego, procesu produkcyjnego lub innego procesu biznesowego wprowadzonego w firmie.
Kolejną istotną cechą działalności B+R jest systematyczność pracy. Dla oceny, czy praca jest systematyczna długość trwania projektu ma drugorzędne znaczenie. Ważniejsze jest natomiast to, żeby prace były zaplanowane. Warto zatem zadbać, aby prace nad innowacją były prowadzone w sposób uporządkowany, a ich przebieg był dokumentowany. Wskazuje się, że prace badawczo-rozwojowe powinny mieć charakter projektowy.
Działalność B+R ma być ukierunkowana na zwiększenie zasobu wiedzy i wykorzystania tej wiedzy do nowych zastosowań. Istotne jest tutaj, że zdobyta w wyniku przeprowadzonych prac wiedza musi być nowa z perspektywy otoczenia konkurencyjnego, a nie tylko dla podatnika. To właśnie ten nowy zasób wiedzy powinien stanowić czynnik wyróżniający firmę od innych podmiotów konkurencyjnych.
Co więcej, nowy zasób wiedzy musi przekładać się na stworzenie nowych zastosowań. Oznacza to, że innowacją będzie coś co przyniesie klientowi nowe funkcjonalności, do których do tej pory nie miał dostępu, lub coś co pozwoli świadczyć usługi albo sprzedawać produkty jakościowo lepsze, albo takie same tylko w sposób tańszy (np. w wyniku usprawnienia linii produkcyjnej).
Weryfikacja, czy wykonywane czynności są działalnością badawczo-rozwojową stanowi najważniejszy i zarazem najtrudniejszy punkt na drodze do skorzystania z ulg na innowacje. Warto tej kwestii poświęcić więcej uwagi i upewnić się, że prowadzone działania mają wszystkie opisane wyżej cechy, a najlepiej skonsultować się w tej sprawie z ekspertami w tej dziedzinie.
Paweł Malewski